In maart 2019 heeft minister Schouten van LNV de hoofdlijnen voor de herziening van het pachtbeleid kenbaar gemaakt. Dat was voor LTO Nederland het startsein om de Pachtvisie 2020 te ontwikkelen. Het document biedt oplossingsrichtingen voor een (economisch) duurzaam pachtstelsel en is tot stand gekomen na een uitgebreide raadpleging onder leden en bestuurders. De minister heeft in een videoregistratie een eerste reactie gegeven.
“Pacht is een belangrijk instrument voor boeren om te kunnen blijven boeren. Met de Pachtvisie 2020 wil LTO Nederland van onderop richting geven aan beleid. Een nieuw pachtstelsel is noodzakelijk om boeren en tuinders optimaal te faciliteren bij de economische en maatschappelijke uitdagingen van vandaag en morgen. Het moet een stimulans zijn voor een vitale en duurzame landbouw met perspectief voor agrarische ondernemers,” aldus Alfred Jansen, portefeuillehouder Veiligheid & Pacht. “Pachtcontracten met een langere duur en een relatie tussen de pachtprijs en de agrarische opbrengstwaarde en de kwaliteit van de grond zijn noodzakelijk om tot een eerlijke marge te komen. Met de Pachtvisie 2020 wil LTO de leden een goede toekomst geven in een nieuw uitgebalanceerd pachtstelsel.”
In de Pachtvisie 2020 worden zes pachtvormen uitgewerkt: reguliere pacht, loopbaanpacht, duurzame flexibele pacht, teeltpacht voor hoog salderende gewassen, geliberaliseerde pacht voor agrarische gebouwen en natuurpacht.
Leden zien reguliere pacht als fundament
Reguliere pacht is en blijft de basis van het nieuwe pachtstelsel. De pachtprijs voor reguliere pacht wordt bepaald op basis van de agrarische opbrengstwaarde. De wens van LTO is om de pensioenleeftijd van pachters te herintroduceren als beëindigingsgrond. LTO kiest ervoor de pachtprijs bij alle pachtvormen te reguleren, behalve voor teeltpacht. Op dit moment heeft de pacht met de meeste rechtszekerheid de laagste pachtprijs en de pacht met de minste rechten de hoogste pachtprijs. Een koppeling tussen de grond- en de pachtprijs is niet redelijk en langer houdbaar. Wat LTO betreft zijn de productierechten zoals fosfaatrechten en GLB-gelden die door de pachter verworven zijn, altijd van de pachter. De productierechten die door de verpachter zijn verworven, blijven uiteraard voor de verpachter.
Duurzame flexibele pacht
Duurzame flexibele pacht is het antwoord van LTO op het voorstel van minister Schouten om langjarige pacht te bevorderen. Ook de maatschappelijke wensen die er zijn op het gebied van duurzaamheid, klimaatadaptatie, biodiversiteit en/of natuurinclusief ondernemen komen in deze pachtvorm tot hun recht. De duur van de overeenkomst is 6 of 12 jaar. Het is mogelijk op voorhand (voorwaardelijke) verlenging af te spreken. Bij verlenging is de duur altijd 12 jaar. De pachtprijs is gereguleerd en is maximaal 80 procent van de reguliere pachtprijs bij een duur van 6 jaar en maximaal 90 procent bij een duur van 12 jaar. Binnen deze pachtvorm zijn standaard ontbindende voorwaarden opgenomen.
Bied jonge boeren meer kansen
De loopbaanpacht is gebaseerd op het Spelderholt-deelakkoord. Bij loopbaanpacht is de pachtprijs 95 procent van de reguliere pachtprijs. LTO maakt met dit pachtstelsel ruim baan voor jonge boeren. Met de loopbaanpacht krijgen zij meer kansen. Alfred Jansen: “Voor jonge boeren is de loopbaanpacht met een vaste looptijd die aansluit bij de loopbaan van de pachter een interessante optie, zowel voor bedrijfsovername als voor de bedrijfscontinuïteit en hun verdienvermogen. De overeenkomst wordt aangegaan voor tenminste 25 jaar én eindigt niet vóór de AOW-gerechtigde leeftijd van de pachter.” Ook de herintroductie van de pensioenleeftijd geeft meer dynamiek in de pachtmarkt waardoor jongere boeren meer kansen krijgen.
In de praktijk heeft een aantal sectoren behoefte aan kortdurende flexibele pachtcontracten. Voor bepaalde hoogsalderende gewassen kiest LTO er daarom voor de teeltpacht te behouden. De duur van deze pachtvorm is 1 tot 6 jaar. De pachtprijs bij teeltpacht komt in onderling overleg tot stand . Hoewel de geliberaliseerde pacht komt te vervallen voor los land, komt deze wel beschikbaar voor agrarische gebouwen zoals stallen, schuren, hoeven of kassen. De prijs, duur en andere bepalingen zijn in onderling overleg tussen pachter en verpachter te bepalen.
Andere aanbevelingen
Het nieuwe pachtstelsel moet een stimulans zijn voor het continu verbeteren van de landbouwstructuur. LTO pleit ervoor dat langdurig verpachte landbouwgronden onder een groen fiscaal regiem worden geplaatst met aanpassingen van de waardering in Box III en de schenk- en erfbelasting. Tenslotte pleit LTO voor de introductie van grondgebruiksovereenkomsten om de gewenste gronduitwisseling tussen actieve agrariërs mogelijk te maken. De overeenkomsten dragen dan bij aan het realiseren van een circulaire landbouw.
Weg vooruit
Het pachtstelsel is urgent aan vernieuwing toe. Het risico van verdere vertraging is dat we na de verkiezingen van 2021 worden geconfronteerd met weer nieuwe vergezichten en stippen op de horizon die van bovenop worden opgelegd. De sector heeft juist sterk de behoefte aan oplossingen van onderop. LTO Nederland neemt daar met de Pachtvisie 2020 het initiatief toe. Dit sluit aan bij de oproep in het verkiezingsmanifest dat onlangs is gepresenteerd, ‘Een nieuwe kans voor goed beleid voor onze boeren en tuinders’.
Bron: LTO Nederland (17 juni 2020)